ΑΠΟ ΤΟΝ 2ο ΕΩΣ ΤΟΝ 9ο ΑΙΩΝΑ
ΕΜΠΟΡΙΟ
Επιπτώσεις εισβολών:
παραγωγή στις μεγάλες ιδιοκτησίες/αγροτικών και μεταποιητικών προϊόντων/ για εσωτερική κατανάλωση, περιορισμός παράκτιου εμπορίου/προτίμηση στα ακριβά αγαθά/λόγω του ότι μπορούν να καλύψουν το κόστος μεταφοράς τους.
Το εμπόριο μεταξύ Ιταλίας και Γαλλίας μέσω των Αλπεων, με το μεταφορικό δίκτυο των ρωμαϊκών χρόνων δεν μεταβλήθηκε μέχρι τον Μεσαίωνα.
Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΡΛΟΜΑΓΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ:
- BYZANTINH EΠΙΚΡΑΤΕΙΑ
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΝΙΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΟΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΧΩΡΟ ΕΜΠΟΡΙΟ
Μεγάλη διαφορά στους οικονομικούς και εμπορικούς δείκτες μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Μια βασική αιτία: το Βυζάντιο διατήρησε την κυριαρχία τους στη θάλασσα αντίθετα από τον Καρλομάγνο που ηττήθηκε από τους Μαυριτανούς.
Οι Βυζαντινοί ήταν σε θέση να μεταφέρουν σημαντικές ποσότητες, κυρίως πολυτελών αγαθών όπως το μετάξι και τα μπαχαρικά στη Δυτική Ευρώπη.
Στη Δύση είχε αναπτυχθεί το εμπόριο λιγότερο πολυτελών αγαθών.
Η δημιουργία μεγάλων κτημάτων υπό την εκκλησιαστική ιδιοκτησία ανέπτυξε το εμπόριο και τη διακίνηση αγαθώναπό το ένα φέουδο στο άλλο. Τα μοναστήρια ορίζουν το εμπόριο και τους κανόνες του. Σημαντική διακίνηση αγαθών ανάμεσα σε αυτά καθημερινα. Κάποια εξασφάλιζαν αγαθά περισσότερα από αυτά που κατανάλωναν έτσι οδηγούνταν σε εμπόριο.
Ύπαρξη τελών στον Ρήνο άρα εμπορική κίνηση.
Επίσης, ανάπτυξη εμπορίου από τη Δύση προς τις στέπες της Ασίας, τη Ρωσία και τη Μαύρη Θάλασσα, μέσω υδάτινων οδών και λειτουργίας λιμένων.
Εμπόριο με τη Βρετανία και τη Σκανδιναβία. Για τα μικρά πλοιάρια δεν ήταν απαραίτητη η ύπαρξη λιμένων, παρόλα αυτά μικροί λιμένες όπως το Λονδίνο, βοήθησαν στο εμπόριο.
Εμπόριο σκανδιναβών με βυζαντινά προϊόντα (δέρματα και δασικά προϊόντα) στην Ανατολή.
ΑΠΟ ΤΟΝ 9ο ΕΩΣ ΤΟΝ 14ο αι.
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ
Η δυτική, κεντρική Ευρώπη και η Ιταλία άρχισαν τις εξαγωγές μεταποιημένων προϊόντων και άλλων αγαθών όπως ο σίδηρος, δερμάτινα αγαθά και κράμα κασσίτερου.
Ανάπτυξη θεσμών που διευκόλυναν τη μετακίνηση και την πώληση των εμπορευμάτων.
Σύστημα αγορών και εκθέσεων.
Αγορές: έχουν τοπικό χαρακτήρα,
εκθέσεις: συμμετέχουν έμποροι που έχουν διασχίσει αρκετά χιλιόμετρα για να παρευρεθούν,προϊόντα πιο εξειδικευμένα από των αγορών. Δύσκολες οι μεταφορές λόγω του οδικού συστήματος που ήταν απαρχαιωμένο.
Η επικοινωνία μεταξύ της βόρειας και της νότιας Ευρώπης γινόταν μέσω της οροσειράς των Άλπειων. Η σημασία του περάσματος ήταν μεγάλη, η ευημερία που γνώρισαν οι περιοχές κατά μήκος του οδήγησε στη
σύσταση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας.
Άνθηση γνώρισε το θαλάσσιο εμπόριο της Μεσογείου, ενώ αντίθετα το εμπόριο που αναπτύχθηκε μέσα από τους δρόμους της ρωσικής στέπας από τους Σκανδιναβούς μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα σχεδόν εξανεμίστηκε.
Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 14ου αι
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ
Αυτάρκεια κάθε περιοχής.
Αγορά μία ή δύο φορές την εβδομάδα,
Ετήσιες εμπορικές εκθέσεις : με προϊόντα μακρινής προέλευσης, ευκαιρία για συνάντηση εμπόρων, ανταλλαγή απόψεων, τακτοποίηση λογαριασμών. Αναπτύσσεται το εμπόριο μεταξύ των αστικών κέντρων.
Ανάπτυξη δικτύου χανσεατικών πόλεων: δίκτυο με σκοπό την προώθηση του εμπορίου και των οικονομικών δραστηριοτήτων, με πολιτικό ρόλο και σημασία.
Θεσμός εμπορικού αντιπροσώπου. Οι αγοραπωλησίες συνδέονται και συνδυάζονται με τη μεταφορά του χρήματος, συναλλαγματικές, επενδύσεις σε βιομηχανικές δραστηριότητες.
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΔΙΑ
Απουσία οδικών αρτηριών (το ρωμαϊκό δίκτυο έχει καταστραφεί), λίγες γέφυρες, τακτικά διόδια. Παρόλα αυτά υπάρχει ένα οδικό σύστημα που ενώνει τα κύρια αστικά και εμπορικά κέντρα με τα λιμάνια και τις άλλες μεταφορικές αρτηρίες. Ομαδικά ταξίδια για ασφάλεια, παραγωγή και χρήση πρώτων εγχειριδίων οδικών αρτηριών.
Σημαντική η χρήση των ποταμών. Αρκετά διόδια κατά μήκος των ποταμών που αυξάνουν το κόστος μεταφοράς.
Φυσικές δυσκολίες: χαμηλή στάθμη του ποταμού, επιπλέοντες μύλοι, ρεύματα, ροή του ποταμού. Οι ποταμοί παρόλα αυτά αποτελούν βασική εμπορική και μεταφορική αρτηρία & ελάχιστοι είναι εκείνοι στην κεντρική & βόρεια ευρώπη που δεν χρησιμοποιούνται.
Κάτω χώρες: υδατοφράχτες.
Εξαίρεση: νότια Ευρώπη, τα ποτάμια δεν τηρούν τις προϋποθέσεις.
ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΕΜΠΟΡΙΟ 
Μεσόγειος, βορειοδυτική Ευρώπη & Βαλτική. Μεσόγειος: εμπόριο μακρινών αποστάσεων και παράκτιο εμπόριο. Όχι μεγάλες ποσότητες αλλά εμπόριο πολύτιμων αγαθών.
Τακτικά δρομολόγια με λιμάνια Κάτω Χωρών με ορυκτό αλάτι και επέστρεφαν με ρούχα και μαλλί.
Στη Φλάνδρα το μεσογειακό εμπόριο συναντούσε αυτό της Βαλτικής και τους Ρήνου..
Στις Κάτω Χώρες συναντιούνται 3 βασικές εμπορικές αρτηρίες: από τον Βισκαϊκό κόλπο αλάτι και κρασί, από τη Βρετανία κασσίτερος και μαλλί, από τη Βόρεια Θάλασσα λινάρι, ρούχα μέταλλα και ψάρι.
Στα λιμάνια της Φλάνδρας γίνονταν η εξαγορά και η ανταλλαγή των προϊόντων τα οποία επανεξάγονταν για να φτάσουν στους τελικούς προορισμούς τους.
ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ
Στα μικρής απόστασης ταξίδια προέρχονταν από την τοπική παραγωγή ενώ στα μεγάλα ταξίδια τρόφιμα, πρώτες ύλες για τη βιομηχανία (κλωστοϋφαντουργία, γιατί για την βιομηχανία και τη βιοτεχνία της εποχής ήταν ογκώδη και οικονομικά ασύμφορα για μεταφορά μεγάλων αποστάσεων) και μεταποιημένα .
Σιτάρι, αλάτι μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις. Παράλληλο εμπόριο ρούχων
Ο ΥΣΤΕΡΟΣ ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ (ΑΡΧΕΣ 14ου – ΑΡΧΕΣ 16ου αι.)
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ
Κυρίαρχος ρόλος των Ιταλών εμπόρων. Οι πρώτοι που χρησιμοποιούν νέα χρηματοδοτικά μέσα (συναλλαγματικές).
Χωρίς σημαντικές διαφοροποιήσεις τα βασικά μεταφορικά μέσα & οι κύριοι οδικοί άξονες. Σημαντικές τροποποιήσεις στον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι εμπορικές και χρηματοοικονομικές πράξεις. Οι διοργανώσεις εμπορικών εκθέσεων περιορίζονται. Η ποιότητακαι η συσκευασία των εμπορευμάτων αποκτά συγκεκριμένη μορφή, με αποτέλεσμα να μην είναι αναγκαία η παρουσία του αγοραστή κατά την παραλαβή & πληρωμή του. Μεταφορά των βασικών χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων από τις εμπορικές εκθέσεις στα αστικά κέντρα .Αποτέλεσμα: κατάργηση των εμπορικών εκθέσεων εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες όπου η διοργάνωση έγινε αναπόσπαστο μέρος της πόλης π.χ Αμβέρσα.
Η επέκταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας παρεμπόδισε τις παραδοσιακές δυνάμεις της Γένοβας και της Βενετίας στις εμπορικές τους δραστηριότητες.
Το περιβάλλον είναι αυτό που διαφοροποιεί το εμπόριο της βόρειας Ευρώπης από αυτό της Μεσογείου.
Εμπόριο με τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές της Ευρώπης, οι οποίες είχαν τη δυνατότητα να εμπορεύονται κυρίως δασικά προϊόντα και να τα ανταλλάσουν με τα περισσότερα εκλεπτυσμένα της Δύσης.
Σύσταση και ανάπτυξη του Χανσεατικού Συνδέσμου (14ος αι.), καταφέρνει να αποκτήσει πολιτική δύναμη, είχε τη δυνατότητα να εγκαθιδρύει Kontors, δηλ. προστατευόμενα σημεία για διαμονή των εμπόρων και αποθήκευση των προϊόντων τους. Γύρω από το Σύνδεσμο αναπτύχθηκε μια ομάδα πόλεων με το ρόλο του συνδεόμενου μέλους. Σημαντικός παράγοντας για την εμπορική ισχύ μια πόλης η αποδοχή της ως μέλους του συνδέσμου.
Ο κύριος χώρος ανάπτυξης του εμπορίου: οι Κάτω Χωρες, βασικό σημείο συνάντησης του εμπορίου,περισσότερα αστικά κέντρα μετά την Ιταλία. Βασικό λιμάνι η Αμβέρσα, και το λιμάνι του Λονδίνου γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη.
Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
Εμπόριο
Διατηρείται η μεταφορά από την Ασία στη Β. Ευρώπη μέσω των λιμανιών της Μεσογείου, όμως η χερσαία μεταφορά εμπορευμάτων παραμένει η κύρια μέθοδος. Οι Αλπεις διέπονται από μια γεωμετρία τριών διαστάσεων που συνδέει μεταξύ τους κοινωνίες και οικονομίες σε διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα: α) χωριουδάκια και χωριά στο ανώτατο όριο της καλλιέργειας,
β) κωμοπόλεις στα βάθη των κοιλάδων και
γ) τέλος πλάι στους υδάτινους πόρους των λιμανιών και των ποταμών εκεί όπου οι επικοινωνίες αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό είναι εγκατεστημένες πόλεις με αγορές, με εταιρείες μεταφορών. Η ανάπτυξη των πόλεων – λιμανιών, ακόμη και τα μικρής σημασίας, ευνοεί την ανάπτυξη του εμπορίου «από ακτή σε ακτή», μειώνοντας τους κινδύνους και το κόστος της χερσαίας μεταφοράς. Αυτό αφορά κυρίως τη Μεσόγειο. Υπήρχε απαίτηση διοδίων, συγκέντρωση φορτίου, επηρεάζοντας και τη συγκέντρωση του πληθυσμού αφού οι καθημερινές στάσεις δημιουργούσαν νέους οικισμούς και χωριά.
Η παραποτάμια συγκοινωνία είναι επίσης σημαντική. Μεγάλα λιμάνια ιδρύονται στις όχθες μεγάλων ποταμών εξασφαλίζοντας την πρόσβαση στη θάλασσα. Κυρίως στις Κάτω Χώρες η παραποτάμια συγκοινωνία είναι σημαντική λόγω της πληθώρας των ποτάμιων οδών, με αρκετές δυσκολίες: επειδή δεν είναι όλα τα σημεία των ποταμών πλωτά είναι αναγκαία ή η ύπαρξη δρόμων που να ενώνουν δύο ποταμούς είτε μικρών πόλεων για φορτοεκφόρτωση των εμπορευμάτων, τα πλοιάρια< είναι κακής ποιότητας,φόροι,νερόμυλοι.
Αλλά η σπουδαιότερη μεταφορική αρτηρία είναι η οδική. Εμφανίζονται οι πρώτοι οδικοί χάρτες και οδηγοί.
Πληθώρα αγαθών, κυρίως δημητριακών αλλά και σίδηρος, αλάτι,μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις. Σε ολόκληρη την Ευρώπη υπήρχαν δρόμοι, που σχημάτιζαν ένα πυκνό δίκτυο στην Αγγλία και τη βορειοδυτική Ευρώπη, αλλά ήταν λιγότεροι στην κεντρική, την ανατολική και τη νοτιοανατολική. Οι γέφυρες ή εναλλακτικά τα πορθμεία ήταν τα σταθερά σημεία από όπου απλώνονταν ακτινωτά οι δρόμοι. Κατά κανόνα μόνο τα πιο πολύτιμα εμπορεύματα ταξίδευαν οδικώς, και μάλιστα με συνοδεία για ασφάλεια.
Από τον 16ο έως τον 19ο αι.
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ
Η ανάπτυξη του εμπορίου διαμορφώθηκε βάσει του μερκαντιλισμού.
Αλματώδης αύξηση του εξωτερικού εμπορίου λόγω των ανακαλύψεων και της ανάπτυξης εμπορικών σχέσεων με τις αποικίες.
Ανάπτυξη νέων λιμένων & υποβάθμιση άλλων. Η Βρετανία (Λονδίνο, Σαουθάμπτον), η Ολλανδία (Άμστερνταμ), Πορτογαλία (Λισαβόνα), Ισπανία (Σεβίλλη), πρωταγωνιστούν στη μεταφορά εμπορευμάτων.
Και το εμπόριο στη Μεσόγειο ανέκαμψε.
Άνοδος εμπορίου στη Βαλτική από τους Βρετανούς και τους Ολλανδούς & ανάπτυξη λιμανιών στη Β. Ευρώπη για τη μεταφορά αγροτικών προϊόντων, εμπορευμάτων και πρώτων υλών.
Η Βρετανία είχε ανάγκη σίδηρο και ναυτιλιακές προμήθειες. Οι συναλλαγές σιτηρών ήταν ζωτικής σημασίας τόσο για το εμπόριο της Βαλτικής όσο και για την ευημερία της δυτικής και νότιας Ευρώπης μέχρι τον 18ο αι., μετά η ευρώπη έγινε πιο αυτάρκης.
Το λιμάνι του Άμστερνταμ αποτέλεσε τον σύνδεσμο του βορρά με τη Μεσόγειο. Διέθετε προνόμια που δεν είχε η Αμβέρσα (πήρε το ρόλο της): πολλά μικρά λιμάνια, τεράστιο εμπορικό στόλο, προηγμένα χρηματοοικονομικά ιδρύματα, καταφύγιο σε μεγάλο μέρος του εμπορικού κεφαλαίου.
Βρετανία απ’ το τέλος του 16ου αι. είχε εισχωρήσει στη Μεσόγειο κάνοντας απευθείας εμπόριο με τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου (υποβάθμιση για Βενετία, Γένοβα)
Η πλειοψηφία όμως της διακίνησης των εμπορευμάτων γίνεται από την ενδοχώρα μέσω των οδικών αρτηριών, οι οποίες οδηγούσαν σε εμπορικά κέντρα και στην ανατολική Ευρώπη σε εμπορικές εκθέσεις.
Η ποιότητα και οι μηχανισμοί δεν έχουν τροποποιηθεί σημαντικά. Προβλήματα όπως η επιβολή φορολογίας στη μεταφορά των εμπορευμάτων, διόδια σε δρόμους και ποτάμια, έλλειψη συντήρησης, παραμένουν.
Κατασκευή καναλιών για τη μεταφορά πρώτων υλών και καύσιμης ύλης στις νεοσύστατες βιοτεχνικές μονάδες. Γαλλία & Αγγλία. Η χρήση τους ήταν ιδιαίτερα σημαντική μέχρι και τη δεκαετία του 1830 όταν εμφανίστηκε ο σιδηρόδρομος.
ΠΗΓΕΣ
- Aldcroft D – Ville S. επιμ., Η Ευρωπαϊκή Οικονομία 1750-1914, εκδ. Αλεξάνδρεια, μτφρ. Ν. Σταματάκης, Αθήνα 2005
- Δρίτσα Μαργαρ. (επίμ)/ Θέματα οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας της Ευρώπης/ Εκδ. ΕΑΠ/ Πάτρα 2008
- Γαγανάκης Κ, Κοινωνική και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης, Εκδ. ΕΑΠ, Πάτρα 1999
- Hobsbaum E./ H εποχή των επαναστάσεων 1789-1848/ σ. 52/ Εκδ. ΜΙΕΤ/ Αθήνα 1992
- North D. C., Δομή και μεταβολές στην Οικονομική Ιστορία, Εκδ. Κριτική, Α. Αλεξιάδη, Αθήνα 2000
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου